صاحب الامر(ع) در میان مردم رفت و آمد می کند، در بازار قدم می زند، لکن او را نمی شناسند تا زمانی که خداوند به وی اذن دهد تا خود را معرفی کند.
احادیث بسیاری درباره اقامتگاه امام عصر(عج) وجود دارد؛ بعضی به مکان اشاره می کنند و برخی برای حفظ جان ایشان این امر را مسکوت باقی می گذارند.
در میان مسائل مختلفی که پیرامون مباحث مهدویت مطرح است، مکان و محل زندگی حضرت از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. با بررسی روایاتی که در این زمینه وجود دارد در می یابیم این روایات به سه دسته تقسیم می شوند:
1.برخی ازآن ها محل خاصی را تعیین نمی کند و جایگاه حضرت را در بیابان‌ها و کوه‌ها معرفی می کند. از آن جمله، حضرت مهدی(عج) به پسر مهزیار می فرماید: فرزند مهزیار! پدرم امام حسن(ع) از من پیمان گرفت... و فرمان داد که برای سکونت، کوه های سخت و سرزمین های خشک و دور دست را برگزینم. (1) این بخش از روایات گویای آن است که حضرت از حوزه دسترسی مردم به دور است و به سختی و دشواری زندگی می کند و کسی از محل زندگی وی آگاه نیست.
2. برخی روایات، منطقه خاصی را به عنوان محل سکونت آن حضرت نام می برند و محدوده آن را نیز تعیین می کنند:
الف. مدینه و پیرامون آن: ابی بصیر می گوید از امام باقر(ع) شنیدم که فرمود: صاحب الزمان را عزلت و غیبتی است که در آن، نیرومند است به سی نفری که با حضرت هستند و وحشت و تنهایی را از وی دور می کنند و خوب جایگاهی است مدینه. (2)
روایت دیگری است که مکان حضرت را کوه رضوی، در اطراف مدینه نام می برد. راوی می گوید: با امام صادق(ع) از مدینه خارج شدیم، به روحاء اطراف مدینه که رسیدیم، حضرت نگاهش را به کوهی دوخت و مدت زمانی ادامه داد... و فرمود: این کوه، «رضوی» نام دارد. خوب پناهگاهی است برای خائف امام زمان (عج) در غیبت صغری و کبری. (3)
ب. مکه و پیرامون آن: از برخی روایات استفاده می شود که آن حضرت در مکانی به نام ذی طوی پیرامون مکه زندگی می کند و از همان جا نیز همراه یارانش قیام خواهد کرد. امام باقر(ع) فرمود: امام زمان(عج) را غیبتی است در بعضی از دره ها و اشاره کرد به منطقه ذی طوی. (4) در ادامه این روایت و روایات دیگر، محل ظهور و خروج آن حضرت و مرکز تجمع یاران و دوستان وی نیز، همین منطقه یاد شده است. (5)
3. دسته سوم اخباری است که مانند دسته اول، جایگاهی خاص را نام نمی برد، ولی از وی به عنوان فردی که با مردم حشر و نشر دارد و به گونه ناشناس زندگی می کند، نام برده است.
امام صادق(ع) می فرماید: صاحب الامر(عج) در میان مردم رفت و آمد می کند، در بازار قدم می زند، لکن او را نمی شناسند تا زمانی که خداوند به وی اذن دهد تا خود را معرفی کند... (6)
بین این سه دسته از روایات، تضاد و تنافی نیست. نام بردن مکانی خاص، با زندگی به شکل ناشناس قابل جمع است. انتخاب کوه ها و مکانهای دست نیافتنی در حال ضرورت و نیاز نیز امری طبیعی و موافق با اصل تقیه است. (7)
پی نوشت:
1. غیبة طوسی ص 266
2 . بحارالانوار، ج 52 ص 153 اصول کافی، ج1، ص 340
3. غیبة طوسی، ص 162
4 . غیبت نعمانی ص 182
5 . همان ص 315
6 . همان ص 164
7. چشم به راه مهدی، ص 351